Δεν έχουν παρέλθει παρά λίγες ημέρες από την ιστορική –και μετά από πολλούς δισταγμούς- απόφαση της Ευρωπαικής Ένωσης (ΕΕ) για την δημιουργία, σε συνεργασία με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ενός πρωτοφανούς στα χρονικά πακέτου σωτηρίας της Ελλάδας από το χείλος της χρεωκοπίας. Στον ουδέτερο παρατηρητή, η συγκεκριμένη κίνηση, δεν μπορεί παρά να ξυπνά μνήμες από μία άλλη παρόμοια επιλογή, της οποίας τα αποτελέσματα ήταν κάθε άλλο παρά τα εξ’αρχής αναμενόμενα και επιδιωκόμενα.
Πολλοί διακεκριμένοι οικονομολόγοι, όταν ρωτούνται για την πιο καθοριστική στιγμή που οδήγησε στην –πανθομολογούμενη πλέον- μεγαλύτερη διεθνή οικονομική κρίση των τελευταίων εβδομήντα χρόνων, δεν διστάζουν για πολύ να απαντήσουν. Αμέσως δείχνουν πίσω στον Μάρτιο του 2008, όταν η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ (FED), με την «αναγκαστική» υποβοήθηση της JP Morgan, διέσωζε από την χρεωκοπία (bailout) την Bear Sterns, την πέμπτη μεγαλύτερη επενδυτική τράπεζα της χώρας. 
Η συγκεκριμένη επιλογή της FED να μην αφήσει την Bear Sterns να οδηγηθεί στην πτώχευση, είχε ως αποτέλεσμα την δημιουργία ενός διχτιού ασφαλείας, το οποίο καθησύχασε το σύνολο των «παικτών» του διογκωμένου χρηματοπιστωτικού τομέα των ΗΠΑ που επιδίδονταν στα γνωστά πλέον υψηλού ρίσκου παίγνια στο σκιώδες τμήμα του συστήματος. Αυτή η βάναυση παρέμβαση στην «δημιουργική καταστροφή» (creative destruction) -μία από τις βασικότερες λειτουργίες του καπιταλιστικού συστήματος, βαπτισθείσα από τον Paul Samuelson- και ο εφησυχασμός που προκάλεσε ήταν μαθηματικώς βέβαιο ότι θα είχαν ως απότοκο μία ανωμαλία. Μόνο που ούτε και οι πεφωτισμένοι αρχιτέκτονες του εγχειρήματος δεν θα μπορούσαν να διανοηθούν το μέγεθός της. Η φθινοπωρινή κατάρρευση της Lehman Brothers κι όλα όσα ακολούθησαν αυτής, αποτελούν πλέον ένα από τα μελανότερα σημεία στην ιστορία της διαχείρησης οικονομικών κρίσεων.
Πόσο απίθανο είναι άραγε να συμβεί κάτι αντίστοιχο και στην περίπτωση της ελληνικής σωτηρίας; Μπορεί άραγε να γίνει η Ελλάδα για την ΕΕ, ό,τι απεδείχθει η Bear Sterns για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα; Αναμφίβολα, τα ερωτήματα αυτά πρέπει να προκαλούν –το λιγότερο- ανησυχία και εγρήγορση. Διότι, μπορεί η δημοσιονομική κατάσταση της χώρας μας να είναι απερίγραπτη, αλλά δεν είναι λίγες οι χώρες της ΕΕ που αυτήν την στιγμή βρίσκονται –ή έστω πλησιάζουν- σε παρεμφερή θέση. Τα δημόσια ελλείμματα της Πορτογαλίας και της Ισπανίας το 2010 θα είναι μεγαλύτερα από της χώρας μας, ενώ στην δεύτερη η ανεργία πλησιάζει το αστρονομικό 20%. Ακόμα και μια χώρα του οικονομικού μεγέθους της Ιταλίας, όταν έχει ένα τριψήφιο και συνεχώς διογκούμενο δημόσιο χρέος, μόνο ασφαλής δεν μπορεί να αισθάνεται.
Ο κίνδυνος συνεπώς που προκύπτει από την ελληνική διάσωση είναι προφανής. Οι υπόλοιπες χώρες του ευρωπαικού νότου εφησυχάζουν, καθυστερούν ή και ματαιώνουν απαραίτητες μεταρρυθμίσεις και συνεχίζουν σπαταλώντας να οδεύουν προς την καταστροφή, συμπαρασύρροντας μαζί τους σύσσωμο το οικοδόμημα του ευρώ. Το συγκεκριμένο σενάριο, μόνο ως επιστημονική φαντασία δεν θα πρέπει να εκλαμβάνεται. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο, η αντίδραση της Ευρωπαικής Επιτροπής, αλλά πάνω απ’όλα, των κυβερνήσεων των συγκεκριμένων κρατών, οφείλει να είναι άμεση. Τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν, οφείλουν να είναι αντίστοιχα επώδυνα με τα ελληνικά και οι μεταρρυθμίσεις που θα γίνουν δομικές. Η προσήλωση δε στους συγκεκριμένους στόχους θα πρέπει να είναι συνεχής, διότι μόνο έτσι δύναται να αποφευχθεί το προαναφερθέν σενάριο.
Είναι γεγονός ότι τα πρώτα σημάδια είναι ενθαρρυντικά. Οι κυβερνήσεις σε Ισπανία και Πορτογαλία έχουν ήδη στραφεί προς την ορθή κατεύθυνση, όσο βραχυπρόθεσμα επώδυνη κι αν είναι αυτή. Πέραν τούτων όμως, και με στόχο να αποτραπούν παρόμοιες καταστάσεις στο μέλλον, είναι προφανές ότι η ανάγκη για οικονομική ολοκλήρωση της ΕΕ είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Μία προοπτιική η οποία τα χρόνια της γέννησης του εννιαίου νομίσματος δεν έγινε πραγματικότητα, παρά τις παραινέσεις πολλών αρμοδίων, οι οποίοι διερρύγνυαν τα ιμάτιά τους για το γεγονός ότι δεν δύναται να υπάρξει κοινό νόμισμα χωρίς κονή οικονομική πολιτική.
Οι τότε ηγέτες της ΕΕ απεδείχθησαν λιγότερο τολμηροί από όσο τους καλούσαν οι περιστάσεις και η πορεία της ευρωπαικής ολοκλήρωσης να είναι. Και μπορεί πλέον η πολιτική ολοκλήρωση να φαντάζει ως ένα άπιαστο όνειρο, η οικονομική όμως είναι η μόνη ρεαλιστική επιλογή που μπορεί να εγγυηθεί το μέλλον του ευρώ καθώς και την ευρωστεία των οικονομιών που το έχουν επιλέξει. Ας ελπίσουμε οι ευρωπαίοι ηγέτες να συνειδητοποιήσουν άμεσα τους κινδύνους και την ιστορική σημασία των αποφάσεων τους. Διότι πρέπει να γνωρίζουν ότι, καθώς η ιστορία επαναλαμβάνεται ως φάρσα, σύντομα μπορεί να βιώσουμε το Lehman νο.2 -ένα σίκουελ τρόμου που θα αποτελέσει την ταφόπλακα του ευρωπαικού εγχειρήματος...
No comments:
Post a Comment