Όταν πριν από δέκα ημέρες ο Ναυτίλος αναρωτιόταν για το κατά πόσον «θ’ ανθίσουν κι αλλού τα γιασεμιά της Τυνησίας», σε καμία περίπτωση δεν θα πόνταρε και τα λεφτά του, ότι την επόμενη κιόλας εβδομάδα, η σπίθα της μικρής Τυνησίας θα εξελισσόταν σε πυρκαγιά η οποία θα αποτελούσε το ολοκαύτωμα ενός –από κάθε άποψη- μεγαλύτερου ψαριού, από το ζάπλουτο και μετανάστη πλέον, Μπεν Αλί. Άλλωστε, ο ψύχραιμος παρατηρητής θα υπογράμμιζε ότι, σε μία χώρα όπως η ηγέτιδα δύναμη της περιοχής Αίγυπτος, οι καταστάσεις δεν είναι δυνατόν να ανατραπούν από τη μία ημέρα στην άλλη. Όμως, τα πράγματα -δυστυχώς ή ευτυχώς- δεν εξελίσσονται πάντα «ψύχραιμα»…
Όλα είχαν τη ρίζα τους στην Τυνησία. Εμπνεόμενοι από την «επανάσταση του γιασεμιού», χιλιάδες Αιγύπτιοι πολίτες ξεκίνησαν αντίστοιχες μαζικές διαμαρτυρίες στις πόλεις της Αιγύπτου, με ένα και μοναδικό αίτημα. Την παραίτηση του επί 30ετία προέδρου της χώρας Χόσνι Μουμπάρακ. Η αντίδραση της κυβέρνησης ήταν παρόμοια με εκείνη της Τυνησίας –δεκάδες ζωές χάθηκαν, εκατοντάδες πολίτες τραυματίστηκαν, ακόμα περισσότεροι φυλακίστηκαν. Ο Μουμπάρακ όμως, ως εμπειρότερος του ατυχούς Μπεν Αλί πολιτικός παίκτης, δεν έμεινε εκεί. Αμέσως, προέβη σε γενναιόδωρες παραχωρήσεις, έταξε πολλά, μέχρι που έφθασε –έντρομος από τον καταιγισμό των εξελίξεων- να διαλύσει την κυβέρνηση και να ορίσει και αντιπρόεδρος.
Δυστυχώς για τον ίδιο όμως, οι κινήσεις του δεν είχαν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Οι διαδηλώσεις μεγάλωναν, ο στρατός σε σημαντικό βαθμό πήρε το μέρος των πολιτών και ο διεθνής παράγοντας –κυρίως οι ΗΠΑ- άρχισε να ασκεί πιέσεις για κάτι πιο δραστικό. Όλα αυτά, οδήγησαν προχθές το βράδυ, τον 81χρονο Μουμπάρακ στη δια διαγγέλματος ανακοίνωση ότι δεν πρόκειται να είναι υποψήφιος στις επικείμενες εκλογές του Σεπτεμβρίου. Ουσιαστικά, ανήγγειλε το τέλος του. Οι μυριάδες διαδηλωτές κατόρθωσαν μέσα σε λίγες μοναχά ημέρες, αυτό που δεν μπόρεσαν επί 30 χρόνια. Αληθινά πρωτοφανές στα παγκόσμια ιστορικά χρονικά. Οι Αιγύπτιοι πολίτες νίκησαν. Ή μήπως, όχι ακόμα;
Για να μπορέσει κανείς να κατανοήσει τις εξελίξεις στην χώρα των Φαραώ και να τις σταθμίσει κατάλληλα, οφείλει να είναι γνώστης των ιδιομορφιών και της ιστορικής πορείας του συγκεκριμένου λαού και της Αιγυπτιακής κοινωνίας εν γένει. Οι Αιγύπτιοι είναι ένας λαός με αρχαιότατο και ένδοξο πολιτισμό μεν, συνηθισμένοι όμως σε αιώνες ξένης κυριαρχίας, ταλαιπωρημένοι από δεκάδες πολέμους και –το πιο σημαντικό- ασυνήθιστα εξοικειωμένοι με την απεμπόληση των εκλογικών τους δικαιωμάτων. Αυτοί οι παράγοντες, έχουν μετατρέψει την Αιγυπτιακή κοινωνία σε μία από τις πιο «απολιτίκ» στον κόσμο. Μοιάζει λες και οι Αιγύπτιοι έχουν κάνει κάποιου είδους συμφωνία με τους εκάστοτε κυβερνώντες τους, παραδίδοντας τους άκριτα την εξουσία, σε μία οξύμωρη ανταλλαγή με τη διασφάλιση της πολυπόθητης ειρήνης.
Ένα έξοχο ντοκιμαντέρ του αραβικού Αλ Ζαζίρα, χαρακτηρίζει τους Αιγύπτιους ως «έθνος εν αναμονή». Πώς αλλιώς, αφού για 60 ολόκληρα χρόνια –μετά και την επανάσταση του Νάσερ το 1952 που έριξε τον βασιλιά Φαρούκ- έχουν κυβερνηθεί από τρεις μόλις διαφορετικούς ηγέτες, εκ των οποίων ο τελευταίος και πολύς Χόσνι Μουμπάρακ κυβερνά αδιάκοπα από το μακρινό 1981. Με τη μεγάλη πλειοψηφία των Αιγυπτίων να είναι νεότεροι των 30 ετών, αντιλαμβάνεται κανείς ότι τα, υποτίθεται πιο δυναμικά στρώματα αυτής της κοινωνίας, έχουν μάθει να ζουν υπό την ηγεσία ενός και μόνου προέδρου. Μάλιστα, αυτό που φαντάζει ως το πλέον απίθανο είναι το ότι ο Μουμπάρακ, κατά τη διάρκεια αυτής της τριακονταετίας κυβέρνησε ατάραχος, κερδίζοντας «δημοκρατικές» εκλογικές διαδικασίες με αστρονομικές διαφορές, χωρίς παρ’όλα αυτά να υπάρχουν έντονες κοινωνικές αντιδράσεις, με τους Αιγύπτιους να δέχονται την κατάσταση με μία φαινομενικά ανεξήγητη στωικότητα.
Γιατί τώρα λοιπόν; Τι το τόσο θεαματικό άλλαξε και ξεχύθηκαν οι πολίτες στους δρόμους, αψηφώντας τα πάντα και απαιτώντας εδώ και τώρα αλλαγή; Δεν είναι λίγοι οι αναλυτές που υποστηρίζουν –και ενδόμυχα φοβούνται- ότι τα γεγονότα της τελευταίας εβδομάδας στην Αίγυπτο, μόνο ως αυθόρμητη αγανάκτηση των πολιτών δεν μπορούν να ερμηνευτούν. Αντιθέτως, πιστεύουν ότι χειραγωγούνται μαεστρικά από την αντιπολιτευόμενη Μουσουλμανική Αδελφότητα, με απώτερο στόχο την επανάληψη των όσων έγιναν στο Ιράν το 1979 και οδήγησαν στο καθεστώς των μουλάδων που ελέγχει απόλυτα την χώρα μέχρι και σήμερα. Και πράγματι, είναι γεγονός ότι, αρκετοί θρησκευτικοί ηγέτες στο Ιράν, δεν κατάφεραν τις τελευταίες ημέρες να κρύψουν την χαρά τους από την εξέλιξη των πραγμάτων στην μέχρι πρότινος «χαμένη» για αυτούς Αίγυπτο των 80 εκατομμυρίων Αράβων.
Βέβαια, μπορεί στην επιφάνεια οι ομοιότητες των δύο περιπτώσεων να δείχνουν σημαντικές, βαθύτερα όμως οι καταστάσεις είναι αρκετά διακριτές. Η Μουσουλμανική Αδελφότητα στην Αίγυπτο απήλαυσε τον κολοφώνα της επιρροής της, πριν από σχεδόν 30 χρόνια. Μετά δε και τις τελευταίες εκλογές όταν και απώλεσε το σύνολο των εδρών της, μοιάζει υπερβολικά εξουθενωμένη από τα χρόνια των διώξεων και των φυλακίσεων. Χαρακτηριστικό δε της ιδιαίτερα αδύναμης πλέον θέσης του κινήματος στο εσωτερικό της Αιγύπτου, είναι το γεγονός ότι ακόμα και υπό αυτές τις ευνοϊκές συνθήκες, δεν κατάφερε να αναδείξει έναν ηγέτη των διαδηλωτών, αναγνωρίζοντας αυτό το «αξίωμα» στον επανακάμψαντα Μοχάμεντ ελ Μπαραντέι, έναν σχετικά μετριοπαθή πολιτικό ο οποίος ζούσε για χρόνια στο εξωτερικό, όντας υπεύθυνος για τις διαπραγματεύσεις των πυρηνικών με το Ιράν.
Σε αυτό το ομολογουμένως δύσκολο να απαντηθεί «γιατί τώρα», έρχονται να παίξουν βαρύνοντα ρόλο οι πρωτοφανείς συνθήκες οικονομικής καχεξίας των μέσων Αιγυπτίων πολιτών. Σε μία χώρα με τα εγγενή πλεονεκτήματα της Αιγύπτου, το κατά κεφαλήν εισόδημα είναι στα τριτοκοσμικά επίπεδα των 3.000 δολαρίων ετησίως, το μεροκάματο στο 1 δολάριο και η ανεργία καλπάζει. Και χρόνο με το χρόνο η κατάσταση διολισθαίνει επικίνδυνα. Επιπρόσθετα, τα γεγονότα στη γείτονα Τυνησία, υπήρξαν αναμφίβολα για την Αιγυπτιακή κοινωνία ένας «μαύρος κύκνος», ένα αληθινά απρόβλεπτο γεγονός το οποίο ήρθε να αμφισβητήσει ισορροπίες και να τη συνταράξει συθέμελα. Δεν είναι λίγες άλλωστε οι φορές που, κάπως έτσι, γράφεται ιστορία…
Τι μέλλει γενέσθαι; Σε κάθε περίπτωση, τα γεγονότα είναι πολύ νωπά για να προβεί κανείς σε ασφαλείς προβλέψεις. Το βέβαιο είναι ότι, εξαιτίας της μέγιστης γεωπολιτικής σημασίας της Αιγύπτου, θα παιχθεί στο παρασκήνιο, μία πολύπλοκη παρτίδα σκάκι με πολλούς συμμετέχοντες –εντός και εκτός της χώρας. Ο δυτικός κόσμος, τόσο για το δικό του συμφέρον όσο και γι’αυτό των Αιγυπτίων πολιτών, δεν δύναται να μείνει απαθής παρατηρητής. Όσο και να μην μοιάζει αυτήν την στιγμή ιδιαίτερη πιθανή ως εξέλιξη η «ιρανοποίηση» της Αιγύπτου, δεν παύει να είναι ένα σενάριο το οποίο οφείλει να κρατά τους πάντες εν εγρηγόρσει. Και πάνω απ’ όλα, τους ίδιους τους εκατομμύρια Αιγυπτίους που ξεχύθηκαν στους δρόμους αυτήν την εβδομάδα, για τους οποίους θα είναι αληθινή κατάρα να πάει χαμένο το αίμα που –στην κυριολεξία- έδωσαν για ένα καλύτερο και πιο δημοκρατικό αύριο. Διότι, όταν καταλαγιάσει ο κουρνιαχτός, ενδέχεται να βρεθούν αντιμέτωποι με τον απολυταρχικό εφιάλτη των μουλάδων και τότε, να μακαρίζουν τις ημέρες του εκδιωχθέντα Χόσνι Μουμπάρακ…
Πρώτη δημοσίευση: newsplus
Όλα είχαν τη ρίζα τους στην Τυνησία. Εμπνεόμενοι από την «επανάσταση του γιασεμιού», χιλιάδες Αιγύπτιοι πολίτες ξεκίνησαν αντίστοιχες μαζικές διαμαρτυρίες στις πόλεις της Αιγύπτου, με ένα και μοναδικό αίτημα. Την παραίτηση του επί 30ετία προέδρου της χώρας Χόσνι Μουμπάρακ. Η αντίδραση της κυβέρνησης ήταν παρόμοια με εκείνη της Τυνησίας –δεκάδες ζωές χάθηκαν, εκατοντάδες πολίτες τραυματίστηκαν, ακόμα περισσότεροι φυλακίστηκαν. Ο Μουμπάρακ όμως, ως εμπειρότερος του ατυχούς Μπεν Αλί πολιτικός παίκτης, δεν έμεινε εκεί. Αμέσως, προέβη σε γενναιόδωρες παραχωρήσεις, έταξε πολλά, μέχρι που έφθασε –έντρομος από τον καταιγισμό των εξελίξεων- να διαλύσει την κυβέρνηση και να ορίσει και αντιπρόεδρος.
Δυστυχώς για τον ίδιο όμως, οι κινήσεις του δεν είχαν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Οι διαδηλώσεις μεγάλωναν, ο στρατός σε σημαντικό βαθμό πήρε το μέρος των πολιτών και ο διεθνής παράγοντας –κυρίως οι ΗΠΑ- άρχισε να ασκεί πιέσεις για κάτι πιο δραστικό. Όλα αυτά, οδήγησαν προχθές το βράδυ, τον 81χρονο Μουμπάρακ στη δια διαγγέλματος ανακοίνωση ότι δεν πρόκειται να είναι υποψήφιος στις επικείμενες εκλογές του Σεπτεμβρίου. Ουσιαστικά, ανήγγειλε το τέλος του. Οι μυριάδες διαδηλωτές κατόρθωσαν μέσα σε λίγες μοναχά ημέρες, αυτό που δεν μπόρεσαν επί 30 χρόνια. Αληθινά πρωτοφανές στα παγκόσμια ιστορικά χρονικά. Οι Αιγύπτιοι πολίτες νίκησαν. Ή μήπως, όχι ακόμα;
Για να μπορέσει κανείς να κατανοήσει τις εξελίξεις στην χώρα των Φαραώ και να τις σταθμίσει κατάλληλα, οφείλει να είναι γνώστης των ιδιομορφιών και της ιστορικής πορείας του συγκεκριμένου λαού και της Αιγυπτιακής κοινωνίας εν γένει. Οι Αιγύπτιοι είναι ένας λαός με αρχαιότατο και ένδοξο πολιτισμό μεν, συνηθισμένοι όμως σε αιώνες ξένης κυριαρχίας, ταλαιπωρημένοι από δεκάδες πολέμους και –το πιο σημαντικό- ασυνήθιστα εξοικειωμένοι με την απεμπόληση των εκλογικών τους δικαιωμάτων. Αυτοί οι παράγοντες, έχουν μετατρέψει την Αιγυπτιακή κοινωνία σε μία από τις πιο «απολιτίκ» στον κόσμο. Μοιάζει λες και οι Αιγύπτιοι έχουν κάνει κάποιου είδους συμφωνία με τους εκάστοτε κυβερνώντες τους, παραδίδοντας τους άκριτα την εξουσία, σε μία οξύμωρη ανταλλαγή με τη διασφάλιση της πολυπόθητης ειρήνης.
Ένα έξοχο ντοκιμαντέρ του αραβικού Αλ Ζαζίρα, χαρακτηρίζει τους Αιγύπτιους ως «έθνος εν αναμονή». Πώς αλλιώς, αφού για 60 ολόκληρα χρόνια –μετά και την επανάσταση του Νάσερ το 1952 που έριξε τον βασιλιά Φαρούκ- έχουν κυβερνηθεί από τρεις μόλις διαφορετικούς ηγέτες, εκ των οποίων ο τελευταίος και πολύς Χόσνι Μουμπάρακ κυβερνά αδιάκοπα από το μακρινό 1981. Με τη μεγάλη πλειοψηφία των Αιγυπτίων να είναι νεότεροι των 30 ετών, αντιλαμβάνεται κανείς ότι τα, υποτίθεται πιο δυναμικά στρώματα αυτής της κοινωνίας, έχουν μάθει να ζουν υπό την ηγεσία ενός και μόνου προέδρου. Μάλιστα, αυτό που φαντάζει ως το πλέον απίθανο είναι το ότι ο Μουμπάρακ, κατά τη διάρκεια αυτής της τριακονταετίας κυβέρνησε ατάραχος, κερδίζοντας «δημοκρατικές» εκλογικές διαδικασίες με αστρονομικές διαφορές, χωρίς παρ’όλα αυτά να υπάρχουν έντονες κοινωνικές αντιδράσεις, με τους Αιγύπτιους να δέχονται την κατάσταση με μία φαινομενικά ανεξήγητη στωικότητα.
Γιατί τώρα λοιπόν; Τι το τόσο θεαματικό άλλαξε και ξεχύθηκαν οι πολίτες στους δρόμους, αψηφώντας τα πάντα και απαιτώντας εδώ και τώρα αλλαγή; Δεν είναι λίγοι οι αναλυτές που υποστηρίζουν –και ενδόμυχα φοβούνται- ότι τα γεγονότα της τελευταίας εβδομάδας στην Αίγυπτο, μόνο ως αυθόρμητη αγανάκτηση των πολιτών δεν μπορούν να ερμηνευτούν. Αντιθέτως, πιστεύουν ότι χειραγωγούνται μαεστρικά από την αντιπολιτευόμενη Μουσουλμανική Αδελφότητα, με απώτερο στόχο την επανάληψη των όσων έγιναν στο Ιράν το 1979 και οδήγησαν στο καθεστώς των μουλάδων που ελέγχει απόλυτα την χώρα μέχρι και σήμερα. Και πράγματι, είναι γεγονός ότι, αρκετοί θρησκευτικοί ηγέτες στο Ιράν, δεν κατάφεραν τις τελευταίες ημέρες να κρύψουν την χαρά τους από την εξέλιξη των πραγμάτων στην μέχρι πρότινος «χαμένη» για αυτούς Αίγυπτο των 80 εκατομμυρίων Αράβων.
Βέβαια, μπορεί στην επιφάνεια οι ομοιότητες των δύο περιπτώσεων να δείχνουν σημαντικές, βαθύτερα όμως οι καταστάσεις είναι αρκετά διακριτές. Η Μουσουλμανική Αδελφότητα στην Αίγυπτο απήλαυσε τον κολοφώνα της επιρροής της, πριν από σχεδόν 30 χρόνια. Μετά δε και τις τελευταίες εκλογές όταν και απώλεσε το σύνολο των εδρών της, μοιάζει υπερβολικά εξουθενωμένη από τα χρόνια των διώξεων και των φυλακίσεων. Χαρακτηριστικό δε της ιδιαίτερα αδύναμης πλέον θέσης του κινήματος στο εσωτερικό της Αιγύπτου, είναι το γεγονός ότι ακόμα και υπό αυτές τις ευνοϊκές συνθήκες, δεν κατάφερε να αναδείξει έναν ηγέτη των διαδηλωτών, αναγνωρίζοντας αυτό το «αξίωμα» στον επανακάμψαντα Μοχάμεντ ελ Μπαραντέι, έναν σχετικά μετριοπαθή πολιτικό ο οποίος ζούσε για χρόνια στο εξωτερικό, όντας υπεύθυνος για τις διαπραγματεύσεις των πυρηνικών με το Ιράν.
Σε αυτό το ομολογουμένως δύσκολο να απαντηθεί «γιατί τώρα», έρχονται να παίξουν βαρύνοντα ρόλο οι πρωτοφανείς συνθήκες οικονομικής καχεξίας των μέσων Αιγυπτίων πολιτών. Σε μία χώρα με τα εγγενή πλεονεκτήματα της Αιγύπτου, το κατά κεφαλήν εισόδημα είναι στα τριτοκοσμικά επίπεδα των 3.000 δολαρίων ετησίως, το μεροκάματο στο 1 δολάριο και η ανεργία καλπάζει. Και χρόνο με το χρόνο η κατάσταση διολισθαίνει επικίνδυνα. Επιπρόσθετα, τα γεγονότα στη γείτονα Τυνησία, υπήρξαν αναμφίβολα για την Αιγυπτιακή κοινωνία ένας «μαύρος κύκνος», ένα αληθινά απρόβλεπτο γεγονός το οποίο ήρθε να αμφισβητήσει ισορροπίες και να τη συνταράξει συθέμελα. Δεν είναι λίγες άλλωστε οι φορές που, κάπως έτσι, γράφεται ιστορία…
Τι μέλλει γενέσθαι; Σε κάθε περίπτωση, τα γεγονότα είναι πολύ νωπά για να προβεί κανείς σε ασφαλείς προβλέψεις. Το βέβαιο είναι ότι, εξαιτίας της μέγιστης γεωπολιτικής σημασίας της Αιγύπτου, θα παιχθεί στο παρασκήνιο, μία πολύπλοκη παρτίδα σκάκι με πολλούς συμμετέχοντες –εντός και εκτός της χώρας. Ο δυτικός κόσμος, τόσο για το δικό του συμφέρον όσο και γι’αυτό των Αιγυπτίων πολιτών, δεν δύναται να μείνει απαθής παρατηρητής. Όσο και να μην μοιάζει αυτήν την στιγμή ιδιαίτερη πιθανή ως εξέλιξη η «ιρανοποίηση» της Αιγύπτου, δεν παύει να είναι ένα σενάριο το οποίο οφείλει να κρατά τους πάντες εν εγρηγόρσει. Και πάνω απ’ όλα, τους ίδιους τους εκατομμύρια Αιγυπτίους που ξεχύθηκαν στους δρόμους αυτήν την εβδομάδα, για τους οποίους θα είναι αληθινή κατάρα να πάει χαμένο το αίμα που –στην κυριολεξία- έδωσαν για ένα καλύτερο και πιο δημοκρατικό αύριο. Διότι, όταν καταλαγιάσει ο κουρνιαχτός, ενδέχεται να βρεθούν αντιμέτωποι με τον απολυταρχικό εφιάλτη των μουλάδων και τότε, να μακαρίζουν τις ημέρες του εκδιωχθέντα Χόσνι Μουμπάρακ…
Πρώτη δημοσίευση: newsplus
No comments:
Post a Comment