Το 2010 μας αποχαιρετά, αφήνοντας μία σχετικά γλυκόπικρη γεύσηκαι μία θολή εικόνα όσον αφορά την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας. Όντας ένα έτος το οποίο είχε μαρκαριστεί, ακόμα και προ της ελεύσεώς του, ως η αφετηρία της παγκόσμιας ανάκαμψης, φεύγει χωρίς να είναι δυνατόν να εξαχθεί ασφαλές συμπέρασμα για το κατά πόσον –ή έστω σε τι βαθμό- αυτή η εκκίνηση επετεύχθη.
Δεν είναι λίγοι οι αναλυτές που πιστεύουν ότι η συγκεκριμένη προφητεία, εκπληρώθηκε σε ικανοποιητικό βαθμό. Τονίζουν την ανάκαμψη της παγκόσμιας ανάπτυξης -5% ο ετήσιος ρυθμός αύξησης του παγκόσμιου ΑΕΠ-, την εντυπωσιακή προέλαση των αναπτυσσόμενων κρατών, αλλά και την αποφυγή της κατάρρευσης των οικονομιών του ανεπτυγμένου Δυτικού κόσμου, οι οποίες έδειξαν και τα πρώτα σημάδια εξόδου από τα τάρταρα της κρίσης.
Στον αντίποδα, στέκονται όσοι θεωρούν ότι τα χειρότερα όχι μόνο δεν πέρασαν, αλλά ότι το 2011 ενδέχεται να αποδειχθεί ένα νέο 1933(εικ. 1) –το έτος που θα βυθίσει πάλι την παγκόσμια οικονομία στην ύφεση. Οι «απαισιόδοξοι» υπογραμμίζουν τις μεγάλες ανισορροπίες και τα ουκ ολίγα τρωτά σημεία της παγκόσμιας οικονομίας. Η ανεργία στον Δυτικό κόσμο, η ευρωπαϊκή κρίση χρέους, αλλά και οι παρενέργειες που δημιουργεί στις διεθνείς αγορές το εμπορικό πλεόνασμα της Κίνας, είναι μερικά από τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούν.
Εκτός από τη θεώρηση της συνολικής εικόνας της παγκόσμιας οικονομίας, εξίσου μεικτά είναι και τα συμπεράσματα που εξάγονται για τους επιμέρους παίκτες της παγκόσμιας σκακιέρας, οι οποίοι μάλιστα, δείχνουν να έχουν επιλέξει εντελώς παράταιρες διαδρομές για την επίλυση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν. Στην Ευρώπη, η κρίση χρέους που λύγισε Ελλάδα και Ιρλανδία –προς το παρόν-, αντιμετωπίστηκε με επιεικώς μέτρια ανακλαστικά από τις διάφορες ηγεσίες της –Γαλλογερμανικός άξονας (εικ. 2), Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κλπ. Κατά συνέπεια, για να αποφευχθούν τα χειρότερα, όπως η κατάρρευση του κοινού νομίσματος, έχει επιλεγεί ο δρόμος της αυστηρής λιτότητας και της δημοσιονομικής προσαρμογής, όχι μόνο στις χώρες της περιφέρειας, αλλά και από την ίδια την ατμομηχανή της Ευρωζώνης, τη Γερμανία –δρώντας προληπτικώς και ενδεχομένως και με μία κάποια υπερβολή.
Στις ΗΠΑ, η «Ελπίδα» που διακήρυττε ο Μπάρακ Ομπάμα, μάλλον έμεινε στα μισά του δρόμου. Η ανάκαμψη της οικονομίας ήταν μέσα στο 2010 σχετικά αναιμική –κλείνει περί το 3% ο ρυθμός ανάπτυξης-, ενώ η ανεργία παραμένει πεισματικά σκαρφαλωμένη κοντά στα ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα του 10%. Σε όλα αυτά, ο πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας (FED) της χώρας Μπεν Μπερνάνκι, επιλέγει να απαντήσει με πρόσθετη ποσοτική χαλάρωση της πολιτικής που χαράσσει, επιλέγοντας έναν εκ διαμέτρου αντίρροπο δρόμο από τους Ευρωπαίους κεντρικούς τραπεζίτες. Πλημμυρίζοντας την οικονομία με χρήμα ως «μάνα εξ’ουρανού» (helicopter money) (εικ. 3), ελπίζει ότι κατά αυτόν τον τρόπο θα της δώσει την απαραίτητη ώθηση για να «πάρει μπρος».
Σε εξίσου διαφορετική πορεία μοιάζει να βρίσκεται και οαναπτυσσόμενος κόσμος. Οι συνήθεις ύποπτοι Κίνα και Ινδία«έτρεξαν» το ’10 με υψηλότατους ρυθμούς -10% και 9% αντίστοιχα-, αλλά ήδη έχουν αρχίσει και εκφράζονται φόβοι για «φούσκες» που παραμονεύουν –προεξαρχούσης της κινεζικής αγοράς ακινήτων. Το 2010 ήταν όμως η χρονιά που έλαμψαν και διάφοροι «νέοι παίκτες». ΣτηΒραζιλία η κατανάλωση καλπάζει, με τις εισαγωγές να είναι αυξημένες περί το 40% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, ενώ παγκόσμιος πρωταθλητής ανάπτυξης ανακηρύχθηκε μία νέα Ασιατική τίγρης, ηΣιγκαπούρη (εικ. 4), της οποίας ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ, άγγιξε το εξωφρενικό 15%. Παρ’όλα αυτά, στις περισσότερες από αυτές τις χώρεςοι κοινωνικοπολιτικές ανισότητες παραμένουν, πολιτικές ελευθερίες καταπατώνται και γενικότερα, η οικονομική ανάπτυξη μοιάζει να μην ακολουθείται από αντίστοιχη πρόοδο σε κάποιους άλλους δείκτες ποιότητας ζωής.
Την ίδια στιγμή, η χώρα που ίσως χτυπήθηκε από τη χρηματοπιστωτική κρίση περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη, η Βρετανία, ωθούμενη από τις γενναίες αποφάσεις που παίρνει η νέα κυβέρνηση συνεργασίας (εικ. 5) τόσο στο οικονομικό όσο και στο κοινωνικοπολιτικό πεδίο, μοιάζει ικανή να «καβαλήσει» για τα καλά το κύμα της ανάκαμψης και να εξέλθει από την ύφεση πιο ισχυρή από ποτέ. Σε λίγα χρόνια οι Βρετανοί, μπορεί να κοιτούν πίσω το 2010, ως το καθοριστικό έτος της μεταβολής που έβαλε την χώρα τους και πάλι στην παγκόσμια οικονομική πρωτοπορία.
Καταληκτικά, στοχεύοντας σε μία ψύχραιμη και ρεαλιστική αποτίμηση, ενώ αναμφίβολα τα εμπόδια και τα ανοιχτά μέτωπα παραμένουν πολλά, δεν πρέπει να λησμονείται το γεγονός ότι, παρ’όλο που δεν καταγράφεται τόσο καθαρά στο κοινωνικό αίσθημα, οι παγκόσμιες κοινωνίες συνεχίζουν να διανύουν μία εποχή πρωτοφανούς προόδου και εξέλιξης. Εκατομμύρια άνθρωποι εξέρχονται από τη φτώχια, η επιστήμη κατακτά τη μία κορυφή γνώσης μετά την άλλη και την ίδια στιγμή, όλη αυτή η γνώση γίνεται διαθέσιμη σε κάθε γωνιά του πλανήτη με τρόπο που μέχρι πριν λίγα μόλις χρόνια κανείς δεν θα μπορούσε να διανοηθεί (λέγε με Ίντερνετ) (εικ. 6). Σε κάθε περίπτωση όμως, για να διασφαλιστεί και να επεκταθεί αυτή η πρόοδος, επιβάλλεται η διεύρυνση της διεθνούς συνεργασίας τόσο στο οικονομικό όσο και στο πολιτικό επίπεδο. Αυτό διδάσκει άλλωστε και η πρόσφατη, επιτυχημένη παγκόσμια σύγκλιση του τρόπου αντιμετώπισης της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008. Λόγοι να αισιοδοξούμε υπάρχουν και είναι αρκετοί –αρκεί οι παγκόσμιες ηγεσίες να χτίζουν πάνω τους και να μην κλείνονται στο εθνικό τους καβούκι στην πρώτη μπόρα…
No comments:
Post a Comment