Το βράδυ της 27ης Απριλίου το London School of Economics (LSE) φιλοξένησε τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ και πιθανό επόμενο πρωθυπουργό της χώρας, Γεώργιο Παπανδρέου. Το μικρό αμφιθεατρικό Old Theatre ασφικτυούσε από κόσμο, στην πλειοψηφία του νέοι σπουδαστές του συγκεκριμένου κι άλλων πανεπιστημίων του Λονδίνου. Στην σύντομη ομιλία του αλλά και στις ερωταπαντήσεις που ακολούθησαν, ο κ. Παπανδρέου προσπάθησε να αναπτύξει το όραμα του για την διακυβέρνηση της χώρας. Εκείνο όμως που τράβηξε ιδιαιτέρως την προσοχή του γράφοντος καθώς και πολλών άλλων ακροατών, ήταν μία σύγκριση που έκανε κατά την αναφορά του στις κοσμογονικές αλλαγές που λαμβάνουν χώρα σε παγκόσμιο επίπεδο. Στο συγκεκριμένο σημείο ο κ. Παπανδρέου, αναφέρθηκε στο ότι καλούμαστε να ζήσουμε ως παγκόσμια κοινωνία με βάση τις γιγάντιες συνέπειες που έχει η πτώση των δύο τειχών –του τείχους του Βερολίνου (Berlin Wall) το 1989 και του αμερικάνικου χρηματιστηρίου της Γουόλ Στρητ (Wall=τείχος), παρομοιάζοντας και φέρνοντας στην ίδια μοίρα την πτώση του τείχους του Βερολίνου με την κατάρρευση της αμερικάνικης χρηματαγοράς.
Ας συλλογιστούμε όμως για λίγο όρισμενα πασίγνωστα στοιχεία και γεγονότα. Το τείχος του Βερολίνου κατασκευάστηκε το 1961 ως ένα πρακτικό αλλά και συμβολιοκό σύνορο των δύο αντιμαχόμενων πόλων. Η υφήλιος ζούσε στο ζενίθ του Ψυχρού Πολέμου και η πλειοψηφία των κρατών παγκοσμίως είχε ταχθεί με ένα από τα δύο στρατόπεδα. Η χώρα που ζούσε το μεγαλύτερο δράμα ήταν αναμφίβολα η Γερμανία, διαιρεμένη στα δύο, με την σημερινή της πρωτεύουσα, το Βερολίνο, να χωρίζεται κυριολεκτικά σε Ανατολικό και Δυτικό από το τείχος.
Το τείχος του Βερολίνου πέρα από ένα σύνορο, λειτούργησε και λειτουργεί ακόμα, κυρίως συμβολικά. Για την πρωτεύουσα της Γερμανίας, όπου ορισμένα τμήματα του διασώζονται ακόμα, αποτελεί ένα φρικτό ενθύμιο της επιβληθήσας διαίρεσης της χώρας, των δινών που υπέφεραν δεκαετίες ολόκληρες οι κάτοικοι της ανατολικής πλευράς, αλλά και των φρικτών θανάτων που βρήκαν πολλοί κατά την προσπάθειά τους να περάσουν στην άλλη πλευρά –μακριά από την καταδυνάστευση του κομμουνιστικού καθεστώτος. Παράλληλα όμως, το τείχος αυτό αποτελεί και παγκόσμιο σύμβολο του διχασμού που επέφερε ο Ψυχρός Πόλεμος καθώς και των δινών που υπέστησαν αναριθμητοί άνθρωποι που είχαν την ατυχία να γεννηθούν ανατολικά του σιδηρούν παραπετάσματος. Έχει αναχθεί σε σύμβολο μνήμης των εκατομμυρίων θυμάτων των τερατόμορφων ηγετών των κομμουνιστικών καθεστώτων, των διαφόρων Στάλιν, Χόνεκερ και Γιαρουζέτσκι –μόνο στην καταγωγή τους διέφεραν άλλωστε.
Με βάση τον παραλληλισμό του κ. Παπανδρέου, το δεύτερο τείχος το οποίο κατέπεσε 20 χρόνια μέτα από αυτό του Βερολίνου, είναι η Γουόλ Στρητ (Wall Street). Το τελευταία πανταχόθεν βαλλόμενο χρηματηστήριο της Νέας Υόρκης, αποτελεί για πολλόυς παγκόσμιο συμβολό του καπιταλιστικού συστήματος που στάθηκε στον αντάποδα του κομμουνισμού και κυριαρχεί στον δυτικό κόσμο ασπαζόμενο τις πρακτικές των ελεύθερων αγορών. Εδώ κι ενάμισι περίπου χρόνο οι δυτικές κυρίως κοινωνίες ειναί βυθισμενές σε μία ιδιαίτερα έντονη ύφεση, τα αίτια της οποίας –αν και χωρά πολύ συζήτηση- αναζητούνται στον τρόπο λειτουργείας του χρηματοπιστωτικού συστήματος των ΗΠΑ. Αναντίρρητο είναι πάντως το γεγονός ότι, κυρίως στο σύστημα της συγκεκριμένης χώρας καθώς και της Βρετανίας, είχαν δημιουργηθεί υπερβολές. Χάθηκε το μέτρο, αναπτύχθηκε αισχροκέρδια, θεοποιήθηκε η απληστία. Αυτό όμως σε καμία περιπτωση δεν μπορεί να δικαιολογήσει την λήθη, όσο κι αν δεχτούμε ότι σε τέτοιες έποχες το να πλεονάζουν καμιά φόρα οι ακραίες φωνές ίσως αποτελεί νόμο. Δεν πρέπει λοιπόν να λησμονείται το γεγονός ότι εξ’αιτίας του συγκεκριμένου μοντέλου, γνώρισαν τα κράτη του δυτικού κόσμου την πρωτοφανή αλματώδη ανάπτυξη των τελευταίων 30 χρόνων και ταυτόχρονα σε αυτό το σύστημα στηρίχθηκε η επιτυχής έξοδος των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης από το τέλμα στο οποίο είχαν περιέλθει επί κομμουνισού κι η ραγδαία ανάπτυξη της Κίνας (καπιταλιστικό σύστημα με «σοσιαλλίζον» περίβλημα). Τα παραδείγματα είναι αναρίθμητα.
Η παρούσα κρίση έχει οδηγήσει, όπως είναι λογικό, τις κυβερνήσεις των διαφόρων χωρών σε βαθύ συλλογισμό για την εύρεση των κατάλληλων εκείνων μέτρων τα οποία θα οδηγήσουν στην έξοδο από την ύφεση και που κυρίως θα αποτρέψουν ή θα ελαχιστοποιήσουν την πιθανότητα επανεμφάνησης των αιτίων που οδήγησαν σε αυτήν. Παρά την όλη κατάσταση όμως, η οποιαδήποτε σύγκριση της πτώσης του τείχους του Βερολίνου με την κατάρρευση των διεθνών χρηματαγορών, μόνο σε δύο διακριτούς παράγοντες μπορεί να αποδωθεί. Πρόκειται είτε για την χαιρέκακη αντίδραση ρεβανσιστή παλαιοκομμουνιστή, είτε για την ψηφοθηρικής στόχευσης ανάλυση καιροσκόπου λαικιστή. Εφ’όσον αποδεχθούμε ότι για τον κ. Παπανδρέου η πρώτη περίπτωση αποτελεί μη ρεαλιστικό σενάριο, δεν μένει παρά να καταφύγουμε στην δεύτερη ερμηνεία του -διακομματικού κι αθάνατου στην χώρα μας- λαικισμού. Επειδή όμως κι ο τελευταίος έχει τα όρια του, ας ελπίσουμε ότι το συγκεκριμένο συμβάν αποτελεί μία απλά ατυχέστατη παρομοίωση με την οποία θέλησε να διανθήσει τον λόγο του κι όχι μία ακόμα ένδειξη παλαιοκομματικής μετάλλαξης «σύγχρονου» πολιτικού. Άλλωστε η ελπίδα έχει το προνόμιο να πεθαίνει πάντα τελευταία...
Ας συλλογιστούμε όμως για λίγο όρισμενα πασίγνωστα στοιχεία και γεγονότα. Το τείχος του Βερολίνου κατασκευάστηκε το 1961 ως ένα πρακτικό αλλά και συμβολιοκό σύνορο των δύο αντιμαχόμενων πόλων. Η υφήλιος ζούσε στο ζενίθ του Ψυχρού Πολέμου και η πλειοψηφία των κρατών παγκοσμίως είχε ταχθεί με ένα από τα δύο στρατόπεδα. Η χώρα που ζούσε το μεγαλύτερο δράμα ήταν αναμφίβολα η Γερμανία, διαιρεμένη στα δύο, με την σημερινή της πρωτεύουσα, το Βερολίνο, να χωρίζεται κυριολεκτικά σε Ανατολικό και Δυτικό από το τείχος.
Το τείχος του Βερολίνου πέρα από ένα σύνορο, λειτούργησε και λειτουργεί ακόμα, κυρίως συμβολικά. Για την πρωτεύουσα της Γερμανίας, όπου ορισμένα τμήματα του διασώζονται ακόμα, αποτελεί ένα φρικτό ενθύμιο της επιβληθήσας διαίρεσης της χώρας, των δινών που υπέφεραν δεκαετίες ολόκληρες οι κάτοικοι της ανατολικής πλευράς, αλλά και των φρικτών θανάτων που βρήκαν πολλοί κατά την προσπάθειά τους να περάσουν στην άλλη πλευρά –μακριά από την καταδυνάστευση του κομμουνιστικού καθεστώτος. Παράλληλα όμως, το τείχος αυτό αποτελεί και παγκόσμιο σύμβολο του διχασμού που επέφερε ο Ψυχρός Πόλεμος καθώς και των δινών που υπέστησαν αναριθμητοί άνθρωποι που είχαν την ατυχία να γεννηθούν ανατολικά του σιδηρούν παραπετάσματος. Έχει αναχθεί σε σύμβολο μνήμης των εκατομμυρίων θυμάτων των τερατόμορφων ηγετών των κομμουνιστικών καθεστώτων, των διαφόρων Στάλιν, Χόνεκερ και Γιαρουζέτσκι –μόνο στην καταγωγή τους διέφεραν άλλωστε.
Με βάση τον παραλληλισμό του κ. Παπανδρέου, το δεύτερο τείχος το οποίο κατέπεσε 20 χρόνια μέτα από αυτό του Βερολίνου, είναι η Γουόλ Στρητ (Wall Street). Το τελευταία πανταχόθεν βαλλόμενο χρηματηστήριο της Νέας Υόρκης, αποτελεί για πολλόυς παγκόσμιο συμβολό του καπιταλιστικού συστήματος που στάθηκε στον αντάποδα του κομμουνισμού και κυριαρχεί στον δυτικό κόσμο ασπαζόμενο τις πρακτικές των ελεύθερων αγορών. Εδώ κι ενάμισι περίπου χρόνο οι δυτικές κυρίως κοινωνίες ειναί βυθισμενές σε μία ιδιαίτερα έντονη ύφεση, τα αίτια της οποίας –αν και χωρά πολύ συζήτηση- αναζητούνται στον τρόπο λειτουργείας του χρηματοπιστωτικού συστήματος των ΗΠΑ. Αναντίρρητο είναι πάντως το γεγονός ότι, κυρίως στο σύστημα της συγκεκριμένης χώρας καθώς και της Βρετανίας, είχαν δημιουργηθεί υπερβολές. Χάθηκε το μέτρο, αναπτύχθηκε αισχροκέρδια, θεοποιήθηκε η απληστία. Αυτό όμως σε καμία περιπτωση δεν μπορεί να δικαιολογήσει την λήθη, όσο κι αν δεχτούμε ότι σε τέτοιες έποχες το να πλεονάζουν καμιά φόρα οι ακραίες φωνές ίσως αποτελεί νόμο. Δεν πρέπει λοιπόν να λησμονείται το γεγονός ότι εξ’αιτίας του συγκεκριμένου μοντέλου, γνώρισαν τα κράτη του δυτικού κόσμου την πρωτοφανή αλματώδη ανάπτυξη των τελευταίων 30 χρόνων και ταυτόχρονα σε αυτό το σύστημα στηρίχθηκε η επιτυχής έξοδος των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης από το τέλμα στο οποίο είχαν περιέλθει επί κομμουνισού κι η ραγδαία ανάπτυξη της Κίνας (καπιταλιστικό σύστημα με «σοσιαλλίζον» περίβλημα). Τα παραδείγματα είναι αναρίθμητα.
Η παρούσα κρίση έχει οδηγήσει, όπως είναι λογικό, τις κυβερνήσεις των διαφόρων χωρών σε βαθύ συλλογισμό για την εύρεση των κατάλληλων εκείνων μέτρων τα οποία θα οδηγήσουν στην έξοδο από την ύφεση και που κυρίως θα αποτρέψουν ή θα ελαχιστοποιήσουν την πιθανότητα επανεμφάνησης των αιτίων που οδήγησαν σε αυτήν. Παρά την όλη κατάσταση όμως, η οποιαδήποτε σύγκριση της πτώσης του τείχους του Βερολίνου με την κατάρρευση των διεθνών χρηματαγορών, μόνο σε δύο διακριτούς παράγοντες μπορεί να αποδωθεί. Πρόκειται είτε για την χαιρέκακη αντίδραση ρεβανσιστή παλαιοκομμουνιστή, είτε για την ψηφοθηρικής στόχευσης ανάλυση καιροσκόπου λαικιστή. Εφ’όσον αποδεχθούμε ότι για τον κ. Παπανδρέου η πρώτη περίπτωση αποτελεί μη ρεαλιστικό σενάριο, δεν μένει παρά να καταφύγουμε στην δεύτερη ερμηνεία του -διακομματικού κι αθάνατου στην χώρα μας- λαικισμού. Επειδή όμως κι ο τελευταίος έχει τα όρια του, ας ελπίσουμε ότι το συγκεκριμένο συμβάν αποτελεί μία απλά ατυχέστατη παρομοίωση με την οποία θέλησε να διανθήσει τον λόγο του κι όχι μία ακόμα ένδειξη παλαιοκομματικής μετάλλαξης «σύγχρονου» πολιτικού. Άλλωστε η ελπίδα έχει το προνόμιο να πεθαίνει πάντα τελευταία...
No comments:
Post a Comment